Βασίλης Ν. Παναγόπουλος, MD
Η κεταμίνη είναι ένα αναισθητικό φάρμακο, που χρησιμοποιείται στην θεραπεία της κατάθλιψης σε δόσεις πολύ χαμηλότερες από αυτές που επάγουν αναισθησία. Πρόκειται για ένα ρακεμικό μείγμα δύο εναντιομερών μορίων (το ένα μόριο είναι κατοπτρικό είδωλο του άλλου), της S-κεταμίνης (εσκεταμίνης) και της R-κεταμίνης. Η εσκεταμίνη είναι το δραστικό συστατικό του φαρμάκου Spravato το οποίο έχει λάβει έγκριση για την ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη. Η τελευταία ορίζεται ως μείζων καταθλιπτική διαταραχή που δεν έχει ανταποκριθεί στη θεραπεία με δύο συμβατικά αντικαταθλιπτικά φάρμακα διαφορετικών κατηγοριών. Η δραστικότητα της εσκεταμίνης και της κεταμίνης φαίνεται ότι σχετίζεται με την δράση τους στους υποδοχείς NMDA του εγκεφάλου.
Η εσκεταμίνη χορηγείται ενδορρινικά ως εκνέφωμα (spray). Δεν απαιτείται ενέσιμη χορήγηση, κάτι που συνιστά σαφές πλεονέκτημα σε σύγκριση με την θεραπεία με κεταμίνη (η οποία συνήθως χορηγείται ενδοφλεβίως).
Η εσκεταμίνη συνδέεται με τους υποδοχείς NMDA του εγκεφάλου με μεγαλύτερη συγγένεια σε σύγκριση με την R-κεταμίνη. Αυτό πιθανολογείται ότι επιτρέπει την επίτευξη ισχυρής αντικαταθλιπτικής δράσης με λιγότερες παρενέργειες σε σύγκριση με την κεταμίνη.Κλινικές μελέτες μεγαλύτερης κλίμακας σε σχέση με εκείνες της κεταμίνης έχουν δείξει ότι η εσκεταμίνη επιφέρει κλινικά σημαντική αποτελεσματικότητα. Μάλιστα, φαίνεται ότι επιτυγχάνεται κλινική ύφεση (απουσία καταθλιπτικών συμπτωμάτων) 10 φορές συχνότερα συγκριτικά με τη θεραπεία με ένα διαφορετικό συμβατικό αντικαταθλιπτικό σε ασθενείς με ανθεκτική κατάθλιψη. Επίσης, φαίνεται με βάσει τα μέχρι σήμερα διαθέσιμα δεδομένα ότι η εσκεταμίνη είναι πιο ασφαλής σε σύγκριση με την κεταμίνη ως προς τις παρενέργειες (εν μέρει και λόγω της ενδορρινικής χορήγησης εν αντιθέσει με την ενδοφλέβια). Πιθανολογείται ακόμα ότι οι γνωσιακές παρενέργειες είναι λιγότερο συνήθεις με την εσκεταμίνη. Επιπλέον, η εσκεταμίνη έχει εγκριθεί επισήμως από τους φαρμακευτικούς οργανισμούς επιτήρησης (FDA και European Medicines Agency) για την ανθεκτική κατάθλιψη σε αντίθεση με την κεταμίνη.
Η εσκεταμίνη μπορεί να προκαλέσει κλινικά σημαντικές παρενέργειες όπως υπνηλία, ζαλάδα, αποσύνδεση (κατάσταση κατά την οποία κανείς αισθάνεται αποκομμένος από τις σκέψεις και τα συναισθήματά του), ψευδαισθήσεις, σύγχυση, κατάχρηση/εξάρτηση, ναυτία/εμετό, αυξημένη αρτηριακή πίεση, αναπνευστική καταστολή. To ρίσκο των παρενεργειών περιορίζεται σημαντικά χάρη στη στενή παρακολούθηση από τον θεράποντα ιατρό κατά τη διάρκεια της χορήγησης.
´Oχι, απαιτείται πλήρης αποχή από όλες τις εξαρτησιογόνες ουσίες (εκτός από τη νικοτίνη). Προς διαφύλαξη της ασφάλειας της θεραπείας, ανά πάσα στιγμή, ο ασθενής συναινεί εκ των προτέρων σε τεστ ούρων για την παρουσία ναρκωτικών.
Κατά κανόνα, κατά τη διάρκεια της θεραπείας με εσκεταμίνη συνιστάται να συνεχιστεί η θεραπεία με συμβατικά αντικαταθλιπτικά (φερειπείν SSRIs ή SNRIs). Πάντως, συνιστάται η διακοπή κάποιων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση του άγχους, όπως οι βενζοδιαζεπίνες, διότι ίσως να μειώνουν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας. Επιπλέον, έτσι η θεραπεία καθίσταται πιο ασφαλής μια και οι βενζοδιαζεπίνες καταστέλλουν το κεντρικό νευρικό σύστημα (όπως κάνει και η εσκεταμίνη). Η ψυχοθεραπεία εν γένει συνιστάται να συνεχιστεί μια και έχει αθροιστικά αποτελέσματα με αυτά της φαρμακευτικής θεραπείας με εξαίρεση ίσως τις ημέρες της λήψης του φαρμάκου.
Ο ιατρός Παναγόπουλος, εκπαιδευθείς στις Η.Π.Α. με σημαντική πείρα σε πλείστες επεμβατικές θεραπευτικές μεθόδους, είναι επικεφαλής κλινικής εσκεταμίνης στην Λεμεσό. Σύμφωνα, με το θεραπευτικό μας πρωτόκολλο, το πρώτο βήμα συνίσταται στην ολοκλήρωση μίας ενδελεχούς ψυχιατρικής εκτίμησης με στόχο την εξακρίβωση της διάγνωσης και την λήψη πλήρους ιστορικού ως προς την αποτελεσματικότητα παρελθούσων θεραπειών. Ενίοτε απαιτούνται κάποιες βασικές ιατρικές εξετάσεις ανάλογα με την ηλικία και την παρουσία συνοδών νοσημάτων. Αν ληφθεί η απόφαση ότι η εσκεταμίνη ενδείκνυται όντως, τότε η θεραπεία μπορεί να ξεκινήσει άμεσα. Η χορήγηση λαμβάνει χώρα υπό αυστηρή παρακολούθηση από τον θεράποντα ιατρό έτσι ώστε αν προκύψει οποιαδήποτε παρενέργεια αυτή να αντιμετωπιστεί άμεσα και αποτελεσματικά. Κατόπιν προσεκτικής επιλογής των ασθενών βάσει των διεθνώς αποδεκτών ενδείξεων και αντενδείξεων, η θεραπεία με εσκεταμίνη είναι μία πολλά υποσχόμενη θεραπευτική παρέμβαση που μπορεί με ασφαλή τρόπο να προσφέρει σημαντική ανακούφιση σε ασθενείς με βαριά κατάθλιψη.
Σας ευχαριστούμε πολύ για το ενδιαφέρον σας σχετικά με την ψυχική υγεία και για τις υπηρεσίες μας. Παρακαλώ μην διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μας μέσω email (info@drpanago.com) ή τηλεφωνικά.
Το περιεχόμενο της ιστοσελίδας αυτής παρέχεται μόνο για εκπαιδευτικούς και ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να εκληφθεί ως υποκατάστατο της ιατρικής εξέτασης, διάγνωσης και θεραπείας.