Βασίλης Ν. Παναγόπουλος, MD
Ναι, για κάποιους συνανθρώπους μας οι γιορτές συνοδεύονται από έντονα συναισθήματα θλίψης και μοναξιάς. Υπάρχουν πολύ λόγοι για αυτό. Παρακάτω θα αναλύσουμε μερικούς μόνο από αυτούς.
Υπάρχει η κοινωνική επιταγή σύμφωνα με την οποία πρέπει κανείς να περάσει οπωσδήποτε όμορφα και χαρούμενα κατά τη διάρκεια των εορτών. Αλλά όσοι συνάνθρωποί μας αισθάνονται θλιμμένοι για κάποιον λόγο κατά τη διάρκεια των εορτών τείνουν να βιώνουν την θλίψη τους αυτή πιο έντονα αφού οι γύρω τους φαίνεται πως έχουν μία εύθυμη και εορταστική διάθεση. Ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα της κατάθλιψης είναι η αδυναμία να νιώσει κανείς ευχαρίστηση από δραστηριότητες που υπό κανονικές συνθήκες θα αποτελούσαν πηγή ευχαρίστησης για το άτομο. Φερ' ειπείν, κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου κατάθλιψης ένας νέος δεν απολαμβάνει πια να παίζει ποδόσφαιρο, να περνάει χρόνο με την κοπέλα του ή τους φίλους του. Το σύμπτωμα αυτό ονομάζεται “ανηδονία”. Πολλά άτομα με κατάθλιψη συνειδητοποιούν την έκταση του συμπτώματος αυτού της ανηδονίας όταν βρεθούν αντιμέτωποι με την εορταστική ατμόσφαιρα των εορτών και αντιληφθούν ότι ούτε τις γιορτινές αυτές στιγμές δεν μπορούν να απολαύσουν. Αισθάνονται υποχρεωμένα τα άτομα αυτά να κρύψουν το βάθος της θλίψης τους με ένα μη αληθινό χαμόγελο ενώ όλοι γύρω τους φαίνεται πως διασκεδάζουν.
Στρατηγική αντιμετώπισης: Μην πιέζετε τον εαυτό σας να περάσει καλά στις εορτές υποχρεωτικά! Μιλήστε στους οικείους σας για τα προβλήματά σας. Ορίστε ρεαλιστικούς στόχους προς επίλυση των προβλημάτων σας. Μην κρίνετε πώς αισθάνονται οι άνθρωποι γύρω σας μόνο και μόνο από το φαίνεσθαι. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι και άλλοι πολλοί άνθρωποι έχουν προβλήματα όμοια με τα δικά σας. Αν αισθάνεστε θλιμμένος για 2 ή περισσότερες εβδομάδες για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας σχεδόν καθημερινά ή αν δεν μπορείτε να αντλήσετε ευχαρίστηση από τις δραστηριότητές σας, τότε αναζητήστε βοήθεια από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας (ψυχολόγο, ψυχοθεραπευτή ή ψυχίατρο).
Κατά τη διάρκεια των εορτών, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο και έτσι συχνά η περίοδος των εορτών συνιστά και μία περίοδο περισυλλογής σχετικά με την προσωπική τους πορεία. Πολλοί άνθρωποι συνηθίζουν να κάνουν απολογισμό για την χρονιά που πέρασε και να ορίζουν στόχους για την επόμενη χρονιά τις ημέρες αυτές. Αυτό όμως πολλές φορές οδηγεί στη συνειδητοποίηση ότι η κατάσταση στην οποία βρίσκονται απέχει πολύ από την επιθυμητή με αποτέλεσμα συναισθήματα απογοήτευσης και θλίψης.
Στρατηγικές αντιμετώπισης:
-O απολογισμός συνιστά μία πολύ σημαντική εσωτερική διεργασία, αλλά είναι καλύτερο να συμβαίνει σε μικρές και συχνές δόσεις, παρά σε υπερβολικά μεγάλες δόσεις μία φορά το χρόνο. Κάντε τακτικά διαλείμματα από την πολυάσχολη καθημερινότητά σας ώστε να συλλογιστείτε σχετικά με την πορεία σας. Αυτό θα σας επιτρέψει να προσαρμόσετε την πορεία σας πριν παρεκκλίνετε σημαντικά από τους στόχους σας.
-Ο απολογισμός είναι μία υγιής διεργασία όταν είναι ακριβής, ισορροπημένος και οδηγεί σε προσαρμοστικές αλλαγές. Να είστε ευγνώμων για όσα έχετε κατακτήσει. Μην επικεντρώνετε την προσοχή σας μόνο σε όσα σας λείπουν. Αν δεν είστε ικανοποιημένος με την κατάσταση της ζωής σου, σκεφτείτε νέους τρόπους αντιμετώπισης ώστε να αλλάξετε την κατάσταση που σας δυσαρεστεί. Αλλά πάντα πρέπει να θέτετε συγκεκριμένους, χειροπιαστούς και ρεαλιστικούς στόχους! Το να ορίζει κανείς μη ρεαλιστικούς ή αφηρημένους στόχους ή να προσπαθεί να διορθώσει τα πάντα ταυτόχρονα οδηγεί στην απογοήτευση. Συζητήστε με τους κοντινούς σας ανθρώπους τα προβλήματά σας και δεχτείτε τη βοήθειά τους όταν την χρειάζεστε.
Με βάση τα ήθη και τα έθιμά μας, θεωρείται πως πρέπει κανείς να περνάει τις γιορτές με την οικογένειά του. Όταν αυτό δεν είναι εφικτό, συχνά αισθάνεται κανείς θλίψη.
Στρατηγικές αντιμετώπισης: Δεν υπάρχει λόγος να μην περνάει κανείς ποιοτικό χρόνο με τα μέλη της οικογένειάς του ή τα κοντινά του πρόσωπα και εκτός των εορτών. Κανονίστε το πρόγραμμά σας ώστε να αναπληρώσετε το χρόνο που δεν περάσατε με τους δικούς σας ανθρώπους κάποια άλλη στιγμή κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Εφόσον το επιθυμείτε, κανονίστε κάτι εναλλακτικό για τις φετινές εορτές με άλλους συγγενείς ή φίλους αν δεν μπορείτε να τις περάσετε με την οικογένειά σας. Το ότι η οικογένειά σας είναι μακρυά δεν σημαίνει ότι πρέπει κατ' ανάγκην να περάσετε τις εορτές μόνοι σας.
Επίσης, είναι συχνό κανείς να αισθάνεται την απουσία των οικείων του που δεν είναι πια εν ζωή πιο έντονα κατά τη διάρκεια των εορτών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μία αναβίωση συναισθημάτων πένθους κατά τη διάρκεια των εορτών.
Στρατηγική αντιμετώπισης: Τα αγαπημένα σας πρόσωπα που δεν είναι πια εν ζωή πάντα θα κατέχουν μία ξεχωριστή θέση στην καρδιά σας. Ταυτόχρονα, είναι βέβαιο ότι οι αγαπημένοι σας άνθρωποι που δεν είναι πια κοντά σας θα ήθελαν εσείς να είστε καλά και να περάσετε όμορφα τις γιορτές ακόμα και χωρίς αυτούς. Μοιραστείτε τα συναισθήματά σας σχετικά με το πόσο σας λείπουν με την οικογένειά σας και τους φίλους σας, τιμήστε τους με μία προσευχή, μια αφιέρωση ή απλώς μερικά απλά λόγια στη μνήμη τους.
Ναι, μία μορφή κατάθλιψης είναι πιο συχνή κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Ονομάζεται, χειμερινή εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (χειμερινή κατάθλιψη). Στην διαταραχή αυτή, επεισόδια κλινικής κατάθλιψης συμβαίνουν αργά το φθινόπωρο ή τους πρώτους μήνες του χειμώνα και υποχωρούν την άνοιξη και το καλοκαίρι. Συμπτώματα της κατάθλιψης που χαρακτηρίζουν τη μορφή αυτή μπορεί να περιλαμβάνουν: αύξηση της όρεξης, αύξηση του σωματικού βάρους, αύξηση της διάρκειας του ύπνου, αυξημένη ευαισθησία στην απόρριψη, αίσθημα βάρους στα χέρια και τα πόδια. Βάσει στατιστικών μελετών υπολογίζεται ότι η χειμερινή συναισθηματική διαταραχή επηρεάζει το 4-9% του γενικού πληθυσμού. Πρέπει να σημειωθεί ότι η διαταραχή αυτή συμβαίνει και στο Νότιο Ημισφαίριο κατά τη διάρκεια των χειμερινών για το Νότιο Ημισφαίριο μηνών (Ιούνιο, Ιούλιο, Αύγουστο) και χαρακτηρίζεται από παρόμοια συμπτώματα. Συνεπώς, δεν προκαλείται απλώς και μόνο από το στρες των εορτών των Χριστουγέννων, αλλά πρέπει να υπάρχει κάποια υποκείμενη βιολογική αιτιολογία. Πράγματι, φαίνεται πως η νόσος αυτή σχετίζεται με την αντίδραση του εγκεφάλου στην μειωμένη έκθεση στο ηλιακό φως που παρατηρείται καθώς η διάρκεια της ημέρας μειώνεται όλο και περισσότερο κατά τη διάρκεια του φθινοπώρου και του χειμώνα. Συνεπώς, η μειωμένη έκθεση στο φως φαίνεται πως επιδρά αρνητικά στη διάθεση και ακόμα μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη σε μερικά άτομα με σχετική ευαισθησία.
Η θεραπεία περιλαμβάνει την φωτοθεραπεία, δηλαδή την καθημερινή έκθεση σε λευκό φως ειδικού λαμπτήρα, ευρέος φάσματος και υψηλής φωτεινότητας για 60-90 λεπτά ημερησίως κάθε πρωί. Η θεραπεία συνήθως λαμβάνει χώρα στο σπίτι του ασθενούς χωρίς επιτήρηση αφού το μόνο που χρειάζεται είναι μία συσκευή φωτισμού ειδικών προδιαγραφών που δεν είναι ιδιαίτερα ακριβή. Αντικαταθλιπτικά φάρμακα και ψυχοθεραπεία μπορεί επίσης να ενδείκνυνται.
Θα ήθελα να σας ευχηθώ να έχετε (πραγματικά) ευτυχισμένες εορτές και να έχετε ένα νέο έτος με εσωτερική γαλήνη και ευτυχία.
Ευχαριστώ πολύ,
Βασίλειος Ν. Παναγόπουλος
Το περιεχόμενο της ιστοσελίδας αυτής παρέχεται μόνο για εκπαιδευτικούς και ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν θα πρέπει σε καμία περίπτωση να εκληφθεί ως υποκατάστατο της ιατρικής εξέτασης, διάγνωσης και θεραπείας.